ခ်င္းရိုးရာ ဆာဗူးသီး

ဆာဗူးသီးဆိုတဲ့ နာမည္ဆန္းဆန္းေလးဟာ ခ်င္းရိုးရာ ကိုယ္ပိုင္ အစားအစာ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔ရဲ႕ အဓိက အစားအစာ မဟုတ္ေပမယ့္ အစာေျပအေနနဲ႔ စားသံုးတဲ့ အစားအစာ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဆာဗူးသီးဆိုတာ ခ်င္းေ၀ါဟာရ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ခ်င္းျပည္နယ္၊ ဟားခါး စကားတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဆာသည္ အသားျဖစ္ညပီး ဗူးသီးမွာ ေျပာင္းဖူးျပဳတ္ရည္လုိ႔ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။ ျမန္မာလိုဆိုရင္ေတာ့ အသားေျပာင္းဖူး
ျပဳတ္ရည္ေပါ့။

ဆာဗူးသီးကို ဘယ္အခ်ိန္က စၿပီး စားသံုးလဲဆိုတာေတာ့ မွတ္တမ္းေတြ မေတြ႔ရွိရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက ေပၚေပါက္ခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ခ်င္းေစာ္ဘြားမ်ား လက္ထက္မွ စၿပီး ေစာ္ဘြားမ်ားမွအစ သာမန္ျပည္သူေတြ အထိ ႏွစ္သက္စြာ စားသံုးၾကတဲ့ အစားအစာ တစ္ခု ျဖစ္တယ္လုိ႔ေတာ့ လူႀကီးသူမေတြ ေျပာၾကပါတယ္။ ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ အေနအထားအရ ဆန္စပါးထက္ ေျပာင္းဖူးကို ပိုမို စိုက္ပ်ိဳးၾကၿပီး ေျပာင္းဖူးနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ဟင္းလ်ာ အစားအစာေတြကို တီထြင္ စားေသာက္ၾကျခင္း ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။

ခ်င္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းေဒသမ်ားျဖစ္ေသာ မင္းတပ္၊ မတူပီ၊ ကန္ပက္လက္၊ ပလက္၀ေဒသမ်ား တြင္ ဆာဗူးသီးကို မင္းတပ္ႏွင့္ ကန္ပက္လက္ ခ်င္း စကားျဖင့္ ေအတီြ (Ai Thwi) ဟုေခၚပါတယ္။ ဆာဗူးသီးစားသံုးေသာဓေလ့မွာ တစ္ေနရာ ႏွင့္ တစ္ေနရာ ပံုစံႏွင့္ အေခၚအေ၀ၚမတူၾကေပ။ ခ်င္း ျပည္နယ္၊ တီးတိန္ေဒသတြင္ ဆာဗူးသီးကို တီးတိန္ စကားျဖင့္ ဘိုင္မင္က်င္း (Vai Min Ciin) ဟုေခၚပါတယ္။ ထူးျခားသည္မွာ မတူပီၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ မရာ (Mara) ခ်င္းလူမ်ဳိးတို႔သည္ ေရွး႐ိုးအစဥ္အလာအရ ေတာင္ယာစပါး(ဆန္)ကိုသာ အဓိကစားသံုးေလ့ရွိၿပီး ဆာဗူးသီးအစားအစာ(ေျပာင္း)စားေလ့မရွိပါဘူး။ (Ref: ခ်င္းေတာင္တန္း) ဆာဗူးသီးကို ခ်က္ျပဳတ္ရာမွာ ပါ၀င္တဲ့ အရာေတြကေတာ့ သစ္သားဆံုနဲ႔ ေထာင္းထားတဲ့ အခြံခြ်တ္ထားတဲ့ ေျပာင္းဖူးၾကမ္း အဆံ၊ အသားနဲ႔ ေရပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အသားနဲ႔ ေျပာင္းဖူးက အခ်ိဳဓာတ္ကို အဓိက ယူၿပီး ခ်ိဳဆိမ့္ဆိမ့္ အရသာနဲ႔ ဆာဗူးသီးကို ငရုတ္သီးေၾကာ္နဲ႔လည္း တြဲစားၾကပါတယ္။ ဆာဗူးသီး တစ္ခြက္ စားၿပီးပါက ေတာင္ယာလုပ္ငန္းကို တစ္ေနကုန္ မေမာမပန္းဘဲ အလုပ္လုပ္ႏုိင္ေအာင္ အားရွိေစတယ္လုိ႔ ခ်င္းေရွးလူႀကီးေတြရဲ႕ ဆိုရိုးရွိပါတယ္။ အသားကေတာ့ ႏြားေနာက္သားကို အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ဆာဗူးသီးႏွင့္တြဲစားရန္ ခ်င္းေတာင္ေပၚတြင္သာ ေပါက္ေသာ ခရမ္းကေစာ့သီး ခ်င္းစကားျဖင့္ ဆဲင္ေတာ့ခ္ (Sen Tok)ကို ျပဳတ္ၿပီး စၿမိတ္၊ နံနံပင္၊ ၾကက္သြန္ၿမိတ္၊ င႐ုတ္သီး၊ ဆားတို႔ျဖင့္ ေရာေထာင္းထားေသာ င႐ုတ္ ေထာင္းျဖင့္ တြဲစားသံုးလာၾကသည္။ ထုိ႔အျပင္ ပဲျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ အေၾကာ္မ်ားျဖင့္လည္း တြဲစားလာ ၾကသည္။
ဟင္းခတ္မႈန္႔နဲ႔ ဆားကိုလည္း လိုသလို ထည့္ၿပီး စားၾကပါတယ္။